Definicje

Anonimizacja – oznacza usunięcie ze zgłoszeń zdarzeń wszystkich danych osobowych dotyczących zgłaszającego i osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń oraz wszelkich szczegółowych danych, w tym nazwy (nazw) organizacji związanej(-ych) ze zdarzeniem, które mogłyby ujawniać tożsamość zgłaszającego lub osób trzecich lub doprowadzić do ustalenia tej informacji na podstawie zgłoszenia zdarzenia.

Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) – agencja Unii Europejskiej z siedzibą w Kolonii, powołana na mocy Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008. Do jej głównych celów należy: zapewnienie najwyższego poziomu bezpieczeństwa dla obywateli Unii Europejskiej, zapewnienie najwyższego poziomu ochrony środowiska, ujednolicanie procesu regulacyjnego oraz certyfikacyjnego w Krajach Członkowskich, wspieranie jednolitego rynku lotniczego i stworzenie warunków do równego traktowania w jego ramach, a także współpraca
z innymi międzynarodowymi organizacjami lotniczymi i prawodawcami.

ADREP – (Accident/Incident Data Reporting) jest to system opracowany przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego – ICAO, mający na celu przekazywanie danych o incydentach i wypadkach lotniczych.

Badanie – proces prowadzony w celu zapobiegania wypadkom i incydentom, obejmujący gromadzenie i analizę informacji, wyciąganie wniosków, łącznie
z ustaleniem przyczyn zdarzenia i/lub czynników sprzyjających jego zaistnieniu, oraz w stosownych przypadkach, formułowanie zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.

Badanie dużego wypadku lotniczego – badanie w sprawie wypadku z udziałem dużego statku powietrznego, zwykle z ofiarami śmiertelnymi.

Bezpieczeństwo – stan, w którym ryzyka związane z różnymi rodzajami działalności lotniczej, związanymi lub stanowiącymi bezpośrednie wsparcie operacji statku powietrznego są obniżone do akceptowalnego poziomu i kontrolowane.

Centralna Baza Zgłoszeń (CBZ) – baza ogólnie dostępna przez Internet, skonfigurowana w celu przyjmowania zgłoszeń o zdarzeniach lotniczych zarówno w systemie obowiązkowym jak i dobrowolnym, a także anonimowo. CBZ funkcjonował w Polsce od 2018 do 2023 r., kiedy to został zastąpiony przez system ECCAIRS.

Centralne Archiwum Europejskie (ECR) – archiwum służące do przechowywania wszystkich zgromadzonych w Unii Europejskiej zgłoszeń zdarzeń.

Czynniki sprzyjające – działania, zaniechania, wydarzenia, warunki lub połączenie tych czynników, których wyeliminowanie, uniknięcie lub brak, ograniczyłyby prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku lub incydentu, lub złagodziłoby dotkliwość skutków wypadku lub incydentu. Identyfikacja czynników sprzyjających nie oznacza przypisania winy lub ustalenia odpowiedzialności administracyjnej, cywilnej lub karnej.

Docelowy poziom bezpieczeństwa – planowane lub zamierzone, w danym przedziale czasowym, wartości docelowe dla wskaźników poziomu bezpieczeństwa.

Doradca – osoba wyznaczona przez państwo, na podstawie jej kwalifikacji do pomocy pełnomocnemu przedstawicielowi biorącemu udział w badaniu zdarzenia lotniczego.

Działania naprawcze – działania podejmowane po zaistnieniu zdarzenia mające na celu usunięcie lub zmniejszenie skutków zdarzenia.

Działania profilaktyczne – działania mające na celu zmniejszenie zidentyfikowanego zagrożenia lub ryzyka w celu zapobieżenia wypadkom i incydentom w przyszłości.

ECCAIRS – (European Coordination Center for Aircraft Incident Reporting Systems) tłumaczone jako Europejski Centralny System Koordynacji Powiadamiania o Zdarzeniach w Lotnictwie, stanowi sieć służącą do współpracy europejskich urzędów lotnictwa cywilnego z organami ds. badania zdarzeń lotniczych w zakresie zgłaszania zdarzeń lotniczych, a także gromadzenia, wymiany i analizy informacji dotyczących bezpieczeństwa lotniczego.

Europejski plan bezpieczeństwa lotniczego – oznacza ocenę kwestii bezpieczeństwa i powiązany plan działań na poziomie europejskim.

Europejski program bezpieczeństwa lotniczego – oznacza zintegrowany zbiór regulacji na poziomie Unii wraz z działaniami i procedurami stosowanymi w celu wspólnego zarządzania bezpieczeństwem lotnictwa cywilnego na poziomie europejskim.

Incydent – jest to zdarzenie inne niż wypadek związane z eksploatacją statku powietrznego, które ma wpływ lub mogłoby mieć wpływ na bezpieczeństwo lotów.

Informacje zdepersonalizowane – oznaczają informacje zawarte w zgłoszeniach zdarzeń, z których usunięto wszystkie dane osobowe, takie jak imiona, nazwiska lub adresy osób fizycznych.

Krajowy program bezpieczeństwa – oznacza zintegrowany zbiór aktów prawnych i działań do celów zarządzania bezpieczeństwem lotnictwa cywilnego w państwie członkowskim.

Krajowy Program Bezpieczeństwa w Lotnictwie Cywilnym (KPBwLC) – zintegrowany zestaw przepisów i działań mających na celu podnoszenie poziomu bezpieczeństwa.

Normy i zalecane praktyki (SARPs) – oznaczają międzynarodowe normy i zalecane praktyki dotyczące badań wypadków i incydentów lotniczych przyjęte zgodnie z art. 37 konwencji chicagowskiej.

Organ ds. badania zdarzeń lotniczych – zagraniczny odpowiednik PKBWL. Stały krajowy organ ds. badania zdarzeń lotniczych przeprowadzający lub nadzorujący badanie zdarzeń lotniczych.

Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) – jest wyspecjalizowaną agencją ONZ utworzoną w 1944 r. Jej główna siedziba znajduje się w Montrealu. ICAO współpracuje ze 193 państwami członkowskimi i grupami interesariuszy, mając na celu osiągnięcie porozumienia w sprawie międzynarodowych norm i zalecanych metod postępowania (SARPs) oraz polityk wspierających bezpieczny, wydajny, ekonomicznie zrównoważony i ekologiczny sektor lotnictwa cywilnego. SARPs są wykorzystywane przez państwa członkowskie ICAO w celu zapewnienia zgodności funkcjonowania lokalnego lotnictwa i przepisów z normami globalnymi.

Osoba nadzorująca badanie (IIC) – osoba, której powierzono, na podstawie jej kwalifikacji, odpowiedzialność za organizację i przeprowadzenie badania zdarzenia lotniczego oraz nadzór nad nim.

Oświadczenie tymczasowe – jeżeli nie jest możliwe opublikowanie raportu końcowego w ciągu dwunastu miesięcy od zaistnienie zdarzenia, to PKBWL wydaje oświadczenie tymczasowe w każdą rocznicę zdarzenia, informując o postępach w badaniu i o wszelkich istotnych kwestiach bezpieczeństwa.

Państwo miejsca zdarzenia – państwo, na którego terytorium zaistniał wypadek lub incydent.

Państwo operatora – państwo, na którego terytorium znajduje się główne miejsce prowadzenia działalności operatora, lub jeżeli nie ma takiego miejsca, stałe miejsce przebywania operatora.

Państwo producenta – państwo, które posiada jurysdykcję nad organizacją odpowiedzialną za końcowy montaż statku powietrznego, silnika lub śmigła.

Państwo projektu – państwo, które posiada jurysdykcję nad organizacją odpowiedzialną za projekt typu.

Państwo rejestracji – państwo, do którego rejestru jest wpisany statek powietrzny.

Pełnomocny przedstawiciel – osoba wyznaczona przez państwo na podstawie jej kwalifikacji w celu wzięcia udziału w badaniu prowadzonym przez inne państwo. Pełnomocny przedstawiciel wyznaczany jest zwykle z organu badającego wypadki swojego Państwa.

Personel operacyjny – personel zaangażowany w czynności lotnicze, który może zgłosić informację dotyczącą bezpieczeństwa.

Poważne obrażenie – obrażenie doznane przez osobę uczestniczącą w wypadku, który:

1. powoduje hospitalizację przez okres dłuższy niż 48 godzin, której początek następuje w ciągu siedmiu dni od dnia zaistnienia obrażenia; lub
2. spowodował złamanie jakiejkolwiek kości (wyłączając drobne złamania kości palców u rąk, nóg lub nosa); lub
3. obejmuje rany szarpane powodujące silny krwotok lub uszkodzenie nerwów, mięśni lub ścięgien; lub
4. obejmuje obrażenia jakiegokolwiek organu wewnętrznego; lub
5. obejmuje oparzenia drugiego lub trzeciego stopnia lub jakiekolwiek oparzenia obejmujące ponad 5% powierzchni ciała; lub
6. obejmuje potwierdzone narażenie na działanie zakaźnych substancji lub szkodliwego promieniowania.
   
   

Poważny incydent – jest to incydent obejmujący okoliczności wskazujące, że wystąpiło duże prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku, związany z eksploatacją statku powietrznego oraz który, w przypadku załogowego statku powietrznego, zachodzi od momentu wejścia na pokład statku powietrznego jakiejkolwiek osoby z zamiarem odbycia lotu aż do opuszczenia pokładu przez te osoby, lub, w przypadku bezzałogowego statku powietrznego, zachodzi od momentu, gdy statek powietrzny jest gotowy do ruchu w celu wykonania lotu aż do czasu jego zatrzymania po zakończeniu lotu i wyłączenia głównego układu napędowego.

Poważny uraz – oznacza uraz doznany przez osobę uczestniczącą w wypadku, w wyniku, którego:

1. nastąpiła konieczność hospitalizacji przez okres dłuższy niż 48 godzin, której początek następuje w ciągu siedmiu dni od dnia zaistnienia urazu;
2. nastąpiło złamanie jakiejkolwiek kości (wyłączając drobne złamania kości palców u rąk i nóg lub nosa);
3. powstały rany szarpane powodujące silny krwotok lub uszkodzenie nerwów, mięśni lub ścięgien;
4. wystąpiły uszkodzenia jakiegokolwiek organu wewnętrznego;
5. powstały oparzenia drugiego lub trzeciego stopnia lub jakiekolwiek oparzenia obejmujące ponad 5 % powierzchni ciała;
6. stwierdzono narażenie na działanie szkodliwych substancji lub szkodliwego promieniowania.
   
   

Powiadomienie o zdarzeniu – formalne powiadomienie o zdarzeniu, przesyłane przez organ ds. badania zdarzeń lotniczych jednego państwa do organu ds. badania zdarzeń lotniczych innego państwa, w zasadzie w formie pisemnej, o treści zgodnej z Załącznikiem 13, Rozdział 4.

Poziom bezpieczeństwa – osiągnięty przez Państwo lub podmiot prowadzący działalność w lotnictwie cywilnym Poziom Bezpieczeństwa, zdefiniowany poprzez wartości Docelowego Poziomu Bezpieczeństwa i Wskaźniki Poziomu Bezpieczeństwa.

Projekt raportu końcowego – dokument podsumowujący badanie zdarzenia lotniczego podlegający konsultacjom z zainteresowanymi podmiotami i państwami, zawierający m.in.: informacje faktograficzne, analizę, wnioski, zalecenia dotyczące bezpieczeństwa. W zależności od klasy zdarzenia projekt raportu końcowego opracowywany przez zespół badawczy PKBWL, członka PKBWL lub wyznaczony podmiot pod nadzorem członka PKBWL.

Przyczyny – działania, niedopatrzenia, wydarzenia, warunki lub połączenie tych czynników, które doprowadziły do zaistnienia wypadku lub incydentu. Określenie przyczyn nie skutkuje orzeczeniem winy lub stwierdzeniem odpowiedzialności administracyjnej, cywilnej lub karnej.

Raport końcowy – jest raportem z badania zdarzenia lotniczego jest podstawą do podjęcia działań, które mają zapobiec podobnym zdarzeniom w przyszłości. Raport Końcowy powinien odpowiedzieć na pytania co się stało, jak to się stało i dlaczego. Raport Końcowy powinien zawierać opis faktów, ich analizę, wnioski oraz przyczyny i/lub czynniki sprzyjające zaistnieniu zdarzenia oraz w uzasadnionych przypadkach, zalecenia bezpieczeństwa.

Raport uproszczony – zawiera te same punkty co raport pełny z tą różnicą, że niektóre punkty zawierają adnotację nie dotyczy, co oznacza, że nie istniała potrzeba badania danego aspektu zdarzenia.

Raport wstępny to komunikat wykorzystywany w celu niezwłocznego rozpowszechniania danych uzyskanych w początkowym stadium badania wydawany nie później niż 30 dni od dnia zaistnienia zdarzenia. Raport wstępny opracowywany jest po zaistnieniu:

1. wypadku statku powietrznego, którego maksymalna masa jest większa niż 2250 kg;
2. wypadku statku powietrznego o masie 2250 kg lub mniejszej, a okoliczności dotyczą problemów zdatności do lotu lub takich, którymi mogą być zainteresowane inne Państwa.

Raport wstępny jest przesyłany do Prezesa ULC w języku polskim a do podmiotów zagranicznych w języku angielskim. W przypadku problemów bezpośrednio dotyczących bezpieczeństwa, raport wstępny wysyła się natychmiast po uzyskaniu informacji, za pomocą najbardziej odpowiedniego i najszybszego dostępnego środka.

Rejestrator parametrów lotu – każdy rodzaj urządzenia rejestrującego zainstalowanego w statku powietrznym w celu ułatwienia badania wypadków/incydentów.

Ruch lotniczy – oznacza ruch wszystkich statków powietrznych podczas lotu oraz na polu manewrowym lotniska

Ryzyko – przewidywane prawdopodobieństwo i dotkliwość konsekwencji lub skutków zagrożenia.

Ryzyko dotyczące bezpieczeństwa – przewidywane prawdopodobieństwo i dotkliwość konsekwencji lub skutków zagrożenia.

Samolot – wyposażony w napęd statek powietrzny cięższy od powietrza, uzyskujący siłę nośną w locie przede wszystkim na skutek sił aerodynamicznych występujących na jego powierzchniach, pozostających w stałym położeniu w danych warunkach lotu.

Statek powietrzny – urządzenie zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania powietrza innego niż oddziaływanie powietrza odbitego od podłoża.

System Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) – systematyczne podejście do zarządzania bezpieczeństwem, obejmujące niezbędne: strukturę organizacyjną, zakresy odpowiedzialności, politykę oraz procedury.

Szybowiec – oznacza statek powietrzny cięższy od powietrza, utrzymujący się w locie w wyniku oddziaływania powietrza na stałe powierzchnie nośne, którego lot swobodny nie jest zależny od silnika, w tym lotnie, paralotnie i inne podobne jednostki.

Śmigłowiec – statek powietrzny cięższy od powietrza, uzyskujący siłę nośną w locie przede wszystkim na skutek sił aerodynamicznych, występujących na jego wirniku lub wirnikach, napędzanych i obracających się na zasadniczo pionowych osiach.

Uraz śmiertelny – oznacza uraz doznany przez osobę uczestniczącą w wypadku, jeśli jego skutkiem jest śmierć osoby w ciągu 30 dni od dnia wypadku.

Uchwała – jest samodzielnym dokumentem z badania zdarzenia lotniczego stosowanym przy badaniu nadzorowanym.

Wskaźnik poziomu bezpieczeństwa – parametr oparty na danych, używany do monitorowania i oceny Poziomu Bezpieczeństwa.

Wypadek – zdarzenie związane z eksploatacją statku powietrznego, które w przypadku załogowego statku powietrznego odbywa się od momentu wejścia na pokład statku powietrznego jakiejkolwiek osoby z zamiarem odbycia lotu aż do opuszczenia pokładu przez te osoby lub w przypadku bezzałogowego statku powietrznego, odbywa się od momentu, gdy statek powietrzny jest gotowy do ruchu w celu wykonania lotu aż do czasu jego zatrzymania na koniec lotu i wyłączenia układu napędowego, w którym:

1. Osoba znajdująca się na pokładzie statku powietrznego poniosła śmierć lub odniosła poważne obrażenia w następstwie:

• • przebywania na pokładzie statku powietrznego lub
  • bezpośredniego kontaktu z jakąkolwiek częścią statku powietrznego, włączając części, które zostały od statku powietrznego odłączone, lub
  • bezpośredniego działania podmuchu silnika statku powietrznego,

z wyjątkiem przypadków, kiedy obrażenia są skutkiem przyczyn naturalnych, samookaleczenia lub zostały zadane przez inne osoby, lub kiedy osoba doznała obrażeń, ukrywając się poza obszarami zwykle dostępnymi dla pasażerów lub członków załogi; lub

1. Statek powietrzny doznaje uszkodzenia lub doszło do zniszczenia jego elementu konstrukcyjnego w stopniu zagrażającym jego wytrzymałości konstrukcyjnej, osiągom lub właściwościom sterowniczym i w normalnych okolicznościach niezbędna byłaby poważna naprawa lub wymiana uszkodzonego elementu, z wyjątkiem niesprawności lub uszkodzeń silnika, w przypadku kiedy uszkodzenie ogranicza się do samego silnika (w tym jego osłon lub akcesoriów), śmigieł, końcówek skrzydeł, anten, sond, łopatek, opon, hamulców, kół, owiewek, paneli, klap podwozia, wycieraczek, poszycia statku powietrznego (takich jak małych wgnieceń lub dziur) lub niewielkich uszkodzeń łopat wirnika nośnego, łopat wirnika ogonowego, podwozia oraz tych spowodowanych przez grad lub zderzenie z ptakiem (w tym dziur w osłonie anteny radiolokatora); lub
   
2. Statek powietrzny zaginął lub dostęp do niego jest całkowicie uniemożliwiony.
   
   

Zalecenie bezpieczeństwa – jest to propozycja PKBWL lub innego organu ds. badania zdarzeń lotniczych, sporządzona na podstawie informacji uzyskanych w toku badania zdarzenia lotniczego, mającą na celu zapobieganie wypadkom i incydentom i która w żadnym przypadku nie ma na celu stwarzania przesłanek dotyczących winy lub odpowiedzialności za wypadek lub incydent. Oprócz zaleceń wynikających z badań wypadków i incydentów, zalecenia mogą wynikać z innych źródeł, w tym z analiz bezpieczeństwa.

Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa o globalnym znaczeniu (SRGC) – zalecenie dotyczące bezpieczeństwa odnoszące się do nieprawidłowości systemowej, która prawdopodobnie może się powtórzyć, o znaczących konsekwencjach w skali globalnej i która wymaga podjęcia terminowych działań w celu poprawy bezpieczeństwa.

Zasada „just culture” – oznacza politykę, w ramach której bezpośrednio zaangażowani operatorzy lub inne osoby nie są karani za działania, zaniechania lub podjęte przez nich decyzje, które są współmierne do ich doświadczenia i wyszkolenia, lecz w ramach której nie toleruje się rażącego niedbalstwa, umyślnych naruszeń i działań powodujących szkody.

Zagrożenie – to sytuacja lub przedmiot z potencjałem możliwości spowodowania śmierci lub urazów ciała osoby, uszkodzeń sprzętu lub konstrukcji, straty materiału lub zmniejszenia możliwości wypełnienia przez osobę określonych funkcji.

Zdarzenie – oznacza każde związane z bezpieczeństwem wydarzenie, które naraża na niebezpieczeństwo lub które — jeżeli nie podjęto w odniesieniu do niego działań naprawczych lub nie zajęto się nim — mogłoby narazić na niebezpieczeństwo statek powietrzny, znajdujące się w nim osoby lub jakiekolwiek inne osoby; zdarzenie obejmuje w szczególności wypadek lub poważny incydent.

Zespół badawczy PKBWL – grupa osób wyznaczona do badania danego zdarzenia, która w zależności od potrzeb składa się z członków PKBWL, ekspertów PKBWL oraz przedstawicieli innych organów i podmiotów zaakceptowanych przez PKBWL.

Zgłaszający – oznacza każdą osobę fizyczną, która zgłasza zdarzenie lub inne informacje związane z bezpieczeństwem.

Zgłoszenie zdarzenia (w rozumieniu regulacji UE) – powiadomienie PKBWL o zdarzeniu na terenie Polski poprzez ECCAIRS, lub za pomocą telefonu, faxu, email.